Мугауова Сая Изгалиевна
Маңғыстау политехникалық колледжі
Химия және биология пәні оқытушысы
Сабақтың тақырыбы: Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюция туралы ілім
Сабақтың мақсаты:
Білімділік : Адам эволюциясының негізгі кезеңдеріне жалпы шолу арқылы органикалық дүниенің тарихи даму заңдылықтарының ақиқаттығына көз жеткізу. Адам эволюциясы жалпы органикалық дүние эволюциясының заңды жалғасы екендігін түсіндіру арқылы дұрыс дүниетанымын қалыптастыру.
Дамытушылық: Оқушылардың эволюциялық білімдерін тереңдете отырып, оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауды дамыту жобасын қолдана отырып оқушының өз бетінше ізденуін , зерттеуін қалыптастыру.
Тәрбиелік: Табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырып , бірін-бірі сыйлауға, тыңдауға үйрету. Өз ойларын ашық айтуға дағдыландыру.
Сабақ түрі: Аралас сабақ.
Пән аралық байланыс: география мен тарих.
Көрнекіліктер: Слайдтар.Суреттер.Дүние жүзілік карта.
Сабақтың жүру барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі /3 мин/
II. Үйге берілген тапсырманы сұрау /20 мин/
III. Жаңа сабақты түсіндіру /30 мин/
IV. Сабақтың пысықтау кезеңі /20 мин/
V. Сабақты қорытындылау кезеңі: /10 мин/
VI.Үйге тапсырма /4мин/
VII.Бағалау. /3 мин/
І Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Оқушыларды түгелдеу.
- Үйге берілген тапсырманы сұрау
Жер тарихы
Топ оқушылырын 2 топқа бөліп әр бір топқа тапсырма беріледі. Сайыс сабақ.
I-топ. Полеозой.
II-топ. Мезозой.
I-тапсырма «Сұрақ- жауап»
I-топ. Палеозой.
- Палеозой заманында каша кезең бар және олар калай аталады?
- Силур мен девонда пайда болған өсімдіктер мен жануарлардың түрлері?
- Кайнозой заманда канша кезеңдер бар және неліктен «жана өмір заманы» деп атайды?
II-топ. Мезозой.
- Мезозой заманы неше кезеңнен кұралған?
- Мезозойда қандай өсімдіктер таралған және триас кезеңінде дамыған жануарлар туралы айтыңдар?
- Үштік кезең мен төртік кезеңде өсімдіктердің қандай түрлері пайда болған?
II-тапсырма «Кім жүйрік»
- Омыртқасыздардың даму кезеңі?
- Омыртқалы жаксүйексіз жануарлар пайда болған кезең?
- Девон кезеңінде балықтардың қай түрлері пайда болған?
- Алғашқы құс- археоптерикс кай кезеңде шықты?
- Динозоврлар мекендеген кезең?
- Үштік кезеңнің орта шенінде адам тектес маймылдар мен адамның арғы тегі пайда болды?
- Сүтқоректілер ғасыры?
- Алғаш пайда болған организмдер гетеротрофтар- ( органикалық қосылыстармен қоректенуші) мен строматолиттер(көк жасыл балдырлар, бактериялар) кашан пайда болды?
- Протерозой заманда тіршілік еткен организмдер?
III- тапсырма «Қай ғалым»
- Р.Гук
- Т. Шванн
- Ч. Давин
- К. Линней
- Ж.Б. Ламарк
- Р. Вирхов
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюциясы.
Жоспар:
- Адамның шығу тегі туралы алғашқы көзқарастар.
- Адам эволюциясының негізгі кезеңдері.
3.Ертедегі және осы заманғы алғашқы адамдар.
- Антропогенездің қозғаушы күштері
5.Адам нәсілдері
Адамның шығу тегінің тарихы:
Адамның жануарлар дүниесін жүйелеудегі орны.
- Хордалылар типі.
- Омыртқалылар тип тармағы.
- Сүтқоректілер класы.
- Ұрықжолдастылар класс тармағы.
- Маймылдар (приматтар) отяды.
- Адамтектес маймылдар отряд тармағы немесе тартанаулылар тобы.
- Адамдар тұқымдасы.
- Адамдар туысы.
- Саналы адам түрі.
«Адамның жануарлардан шыққандығының дәлелдемелері.
Кестемен салыстырмалы түсіндіру
|
Салыстырмалы-анатомиялық |
Салыстырмалы-эмбриологиялық |
|
Гомологтық мүшелер: аяқ-қолдары. Аналогтық мүшелер: Адамның тістері акуланың қабыршағына ұқсас. Рудименттер: Адамда үшінші қабақ, құстың көз жабыны. Құлақ қалқанындағы өсінді, соқыр ішек қалдығы. Атавизмдер: Түкті адамның болуы, көп емшекті адам, құйрықты баланың дүниеге келуі. |
Зиготадан басталып бөлшектену бластулаға айналуы қарапайым шоғырлы жануар-вольвекске ұқсайды. Екі қабатты көп жасушалы гаструла ішекқуыстыларға ұқсайды. Ұрықтың даму барысында балыққа ұқсас желбезектің, құйрықтың болуы, миына ұқсас бес көпіршіктен тұрады. Жүрегі қандауыршаның құрсақ қолқа қан тамырына ұқсайды. Клоаканың болуы алғашқы сатыларында.
|
ІV. Жаңа тақырыпты пысықтау:
Топ оқушыларын 2 топқа бөліп әрбір топқа тапсырма беріледі. «Кіші дөңгелек үстел» стратегиясы бойынша. Адамның шығу тегі эволюциялық даму тарихы тақырыптарына.
1 топ «Дриопитек», «Аустралопитек» Венн диограммасын сызу.
2 топ «Питекантроп», «Неандерталь адамы» Кубизм .
Кубизм сұрақтары:
- Ежелгі адамдар ( архантроптар) жататын түр қалай аталады. Қай жылы, қай ғалым тапты, қай жылдары өмір сүрді.
- Питекантроптарға тән белгілер. Маймылдар мен адамдарға ұқсас белегілері?
- Архонтроптардың адамы: Синантроптар мен Гейдельбер адамына сипаттама беріңіз?
- Ертедегі адамдар қалай аталды? Тән ерекшеліктері табылған жері, қай жылы табылды?
- Ертедегі адамдардың мекен жайлары, пайдаланған еңбек құралдары. Қазақстанның қандай аймақтарынан табылды?
- Адам эволюциясындағы әрбір кезеңнің адамдарының тұрмыс-салты ерекшеліктерін атаңдар.
- Жаңа сабақты қорытындылау
Оқушыларға сұрақтар беру арқылы қорытындылау;
1.Адамның шығу тегін,тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы қандай?
2.Ежелгі адамдардың ғылыми атауын атаңыз?
3.Қәзіргі адамдардың түрлі атауын атаңыз?
4.Ертедегі адамдардың ғылыми атауын атаңыз?
5.Адам эволюциясындағы ең шешуші эволюциялық факторларды атаңыз?
VI.Үйге тапсырма беру:
ІV тарау.Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюциясы.Тарауды қайталау сұрақтарына жауап жазу. Кесте 3,136 бет
VII. Оқушыларды бағалау.
Пайдаланған әдебиеттер:
- Жаратылыстану- математика бағыты бойынша «Биология» 11 сынып
- Тіршіліктану 10-11 сынып .
- «Энциклопедический словарь юнного биолога».
- Шың баспасы «Биология»
- Тарих .
Мугауова Сая Изгалиевна
Маңғыстау политехникалық колледжі
Химия және биология пәні оқытушысы
Сабақтың тақырыбы: Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюция туралы ілім
Сабақтың мақсаты:
Білімділік : Адам эволюциясының негізгі кезеңдеріне жалпы шолу арқылы органикалық дүниенің тарихи даму заңдылықтарының ақиқаттығына көз жеткізу. Адам эволюциясы жалпы органикалық дүние эволюциясының заңды жалғасы екендігін түсіндіру арқылы дұрыс дүниетанымын қалыптастыру.
Дамытушылық: Оқушылардың эволюциялық білімдерін тереңдете отырып, оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауды дамыту жобасын қолдана отырып оқушының өз бетінше ізденуін , зерттеуін қалыптастыру.
Тәрбиелік: Табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырып , бірін-бірі сыйлауға, тыңдауға үйрету. Өз ойларын ашық айтуға дағдыландыру.
Сабақ түрі: Аралас сабақ.
Пән аралық байланыс: география мен тарих.
Көрнекіліктер: Слайдтар.Суреттер.Дүние жүзілік карта.
Сабақтың жүру барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі /3 мин/
II. Үйге берілген тапсырманы сұрау /20 мин/
III. Жаңа сабақты түсіндіру /30 мин/
IV. Сабақтың пысықтау кезеңі /20 мин/
V. Сабақты қорытындылау кезеңі: /10 мин/
VI.Үйге тапсырма /4мин/
VII.Бағалау. /3 мин/
І Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Оқушыларды түгелдеу.
- Үйге берілген тапсырманы сұрау
Жер тарихы
Топ оқушылырын 2 топқа бөліп әр бір топқа тапсырма беріледі. Сайыс сабақ.
I-топ. Полеозой.
II-топ. Мезозой.
I-тапсырма «Сұрақ- жауап»
I-топ. Палеозой.
- Палеозой заманында каша кезең бар және олар калай аталады?
- Силур мен девонда пайда болған өсімдіктер мен жануарлардың түрлері?
- Кайнозой заманда канша кезеңдер бар және неліктен «жана өмір заманы» деп атайды?
II-топ. Мезозой.
- Мезозой заманы неше кезеңнен кұралған?
- Мезозойда қандай өсімдіктер таралған және триас кезеңінде дамыған жануарлар туралы айтыңдар?
- Үштік кезең мен төртік кезеңде өсімдіктердің қандай түрлері пайда болған?
II-тапсырма «Кім жүйрік»
- Омыртқасыздардың даму кезеңі?
- Омыртқалы жаксүйексіз жануарлар пайда болған кезең?
- Девон кезеңінде балықтардың қай түрлері пайда болған?
- Алғашқы құс- археоптерикс кай кезеңде шықты?
- Динозоврлар мекендеген кезең?
- Үштік кезеңнің орта шенінде адам тектес маймылдар мен адамның арғы тегі пайда болды?
- Сүтқоректілер ғасыры?
- Алғаш пайда болған организмдер гетеротрофтар- ( органикалық қосылыстармен қоректенуші) мен строматолиттер(көк жасыл балдырлар, бактериялар) кашан пайда болды?
- Протерозой заманда тіршілік еткен организмдер?
III- тапсырма «Қай ғалым»
- Р.Гук
- Т. Шванн
- Ч. Давин
- К. Линней
- Ж.Б. Ламарк
- Р. Вирхов
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюциясы.
Жоспар:
- Адамның шығу тегі туралы алғашқы көзқарастар.
- Адам эволюциясының негізгі кезеңдері.
3.Ертедегі және осы заманғы алғашқы адамдар.
- Антропогенездің қозғаушы күштері
5.Адам нәсілдері
Адамның шығу тегінің тарихы:
Адамның жануарлар дүниесін жүйелеудегі орны.
- Хордалылар типі.
- Омыртқалылар тип тармағы.
- Сүтқоректілер класы.
- Ұрықжолдастылар класс тармағы.
- Маймылдар (приматтар) отяды.
- Адамтектес маймылдар отряд тармағы немесе тартанаулылар тобы.
- Адамдар тұқымдасы.
- Адамдар туысы.
- Саналы адам түрі.
«Адамның жануарлардан шыққандығының дәлелдемелері.
Кестемен салыстырмалы түсіндіру
|
Салыстырмалы-анатомиялық |
Салыстырмалы-эмбриологиялық |
|
Гомологтық мүшелер: аяқ-қолдары. Аналогтық мүшелер: Адамның тістері акуланың қабыршағына ұқсас. Рудименттер: Адамда үшінші қабақ, құстың көз жабыны. Құлақ қалқанындағы өсінді, соқыр ішек қалдығы. Атавизмдер: Түкті адамның болуы, көп емшекті адам, құйрықты баланың дүниеге келуі. |
Зиготадан басталып бөлшектену бластулаға айналуы қарапайым шоғырлы жануар-вольвекске ұқсайды. Екі қабатты көп жасушалы гаструла ішекқуыстыларға ұқсайды. Ұрықтың даму барысында балыққа ұқсас желбезектің, құйрықтың болуы, миына ұқсас бес көпіршіктен тұрады. Жүрегі қандауыршаның құрсақ қолқа қан тамырына ұқсайды. Клоаканың болуы алғашқы сатыларында.
|
ІV. Жаңа тақырыпты пысықтау:
Топ оқушыларын 2 топқа бөліп әрбір топқа тапсырма беріледі. «Кіші дөңгелек үстел» стратегиясы бойынша. Адамның шығу тегі эволюциялық даму тарихы тақырыптарына.
1 топ «Дриопитек», «Аустралопитек» Венн диограммасын сызу.
2 топ «Питекантроп», «Неандерталь адамы» Кубизм .
Кубизм сұрақтары:
- Ежелгі адамдар ( архантроптар) жататын түр қалай аталады. Қай жылы, қай ғалым тапты, қай жылдары өмір сүрді.
- Питекантроптарға тән белгілер. Маймылдар мен адамдарға ұқсас белегілері?
- Архонтроптардың адамы: Синантроптар мен Гейдельбер адамына сипаттама беріңіз?
- Ертедегі адамдар қалай аталды? Тән ерекшеліктері табылған жері, қай жылы табылды?
- Ертедегі адамдардың мекен жайлары, пайдаланған еңбек құралдары. Қазақстанның қандай аймақтарынан табылды?
- Адам эволюциясындағы әрбір кезеңнің адамдарының тұрмыс-салты ерекшеліктерін атаңдар.
- Жаңа сабақты қорытындылау
Оқушыларға сұрақтар беру арқылы қорытындылау;
1.Адамның шығу тегін,тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы қандай?
2.Ежелгі адамдардың ғылыми атауын атаңыз?
3.Қәзіргі адамдардың түрлі атауын атаңыз?
4.Ертедегі адамдардың ғылыми атауын атаңыз?
5.Адам эволюциясындағы ең шешуші эволюциялық факторларды атаңыз?
VI.Үйге тапсырма беру:
ІV тарау.Антропогенез- Адамның шығу тегі және эволюциясы.Тарауды қайталау сұрақтарына жауап жазу. Кесте 3,136 бет
VII. Оқушыларды бағалау.
Пайдаланған әдебиеттер:
- Жаратылыстану- математика бағыты бойынша «Биология» 11 сынып
- Тіршіліктану 10-11 сынып .
- «Энциклопедический словарь юнного биолога».
- Шың баспасы «Биология»
- Тарих .